Zaburzenia erekcji to częsty problem, który może pojawić się na różnych etapach życia mężczyzny. Wbrew obiegowym opiniom, nie jest to wyłącznie „sprawa wieku”, lecz często objaw współistniejących chorób lub zaburzeń funkcjonowania organizmu. 

W tym artykule wyjaśnię, czym są zaburzenia erekcji, jakie są ich najczęstsze przyczyny, jak przebiega diagnostyka oraz kiedy warto rozpocząć leczenie farmakologiczne.

Czym są zaburzenia erekcji?

Zaburzenia erekcji (ang. erectile dysfunction, ED) to utrzymująca się trudność w uzyskaniu lub utrzymaniu wzwodu, który umożliwia odbycie satysfakcjonującego stosunku płciowego. O problemie mówimy wówczas, gdy trudności te występują regularnie przez co najmniej 3 miesiące.

Według danych Europejskiego Towarzystwa Urologicznego, zaburzenia erekcji mogą dotyczyć nawet połowy mężczyzn po 40. roku życia. Nie są jednak nieuniknionym następstwem starzenia – w większości przypadków można je skutecznie leczyć.

Dlaczego nie należy tego lekceważyć?

Zaburzenia erekcji nie są jedynie problemem natury intymnej. Często stanowią pierwszy objaw ogólnoustrojowych chorób, takich jak:

• cukrzyca,
• nadciśnienie tętnicze,
• miażdżyca,
• zaburzenia hormonalne (np. niedobór testosteronu, choroby tarczycy),
• depresja.

W niektórych przypadkach pojawiają się jako skutek uboczny stosowanych leków, np. beta-blokerów lub niektórych leków przeciwdepresyjnych.

Warto podkreślić, że trudności z erekcją mogą też wynikać z czynników psychicznych – przewlekłego stresu, lęku przed niepowodzeniem lub obniżonego nastroju.

Jak działa erekcja?

Erekcja to efekt współpracy mózgu, hormonów, nerwów i naczyń krwionośnych. Wszystko zaczyna się od bodźca – może to być dotyk, myśl, zapach albo sytuacja, która wywołuje reakcję seksualną. Mózg wysyła wtedy sygnały nerwowe do prącia.

W wyniku tych sygnałów w naczyniach krwionośnych prącia zaczyna wydzielać się tlenek azotu (NO). To naturalna substancja, która rozszerza naczynia i pozwala krwi swobodnie napłynąć do tzw. ciał jamistych – struktur wewnątrz prącia, które działają jak gąbka. Kiedy wypełnią się w pełni krwią, prącie staje się sztywne.

Organizm ma też mechanizm, który stopniowo ogranicza ten proces. Odpowiada za to enzym o nazwie fosfodiesteraza typu 5 (skrót od nazwy ang. PDE-5). To on usuwa substancję odpowiedzialną za napływ krwi do prącia. 

Leki na erekcję blokują działanie tego enzymu. Dzięki temu krew utrzymuje się w prąciu, a wzwód trwa dłużej.

Diagnostyka – co warto sprawdzić?

Jeśli pojawiają się problemy z erekcją, warto zacząć od wizyty u lekarza – może to być lekarz rodzinny lub urolog. Pierwszy krok to rozmowa (wywiad) i ewentualne wypełnienie krótkiego testu IIEF-5, który składa się z 5 prostych pytań dotyczących życia seksualnego. To pomaga lekarzowi ocenić nasilenie zaburzeń związanych z erekcją.

Kolejnym krokiem jest wykonanie podstawowych badań krwi, które mogą dać odpowiedź na pytanie, czy przyczyna problemu leży np. w hormonach lub ogólnym stanie zdrowia. Najczęściej sprawdza się:

• poziom glukozy (czyli cukru we krwi),
• lipidogram (czyli poziom cholesterolu i trójglicerydów),
• poziom testosteronu.
  

W niektórych przypadkach lekarz może zalecić wykonanie dodatkowych badań, takie jak:

1. USG dopplerowskie prącia – sprawdza, jak krew przepływa przez naczynia krwionośne w prąciu.
2. Testy nocnych erekcji – stosowane, gdy potrzebna jest dokładniejsza diagnostyka (np. żeby rozróżnić, czy problem ma podłoże fizyczne, czy psychologiczne).
   

Kiedy rozważyć leczenie farmakologiczne?

Leczenie farmakologiczne jest wskazane, gdy zmiana stylu życia nie przynosi wystarczającej poprawy, a przyczyną zaburzeń nie jest wyłącznie czynnik psychogenny. 

W praktyce oznacza to, że większość pacjentów kwalifikuje się do terapii doustnej.

Tabletki doustne 

W Polsce dostępne są cztery główne substancje czynne z tej grupy:

Uwaga: Wszystkie te leki wymagają obecności pobudzenia seksualnego – nie wywołują erekcji automatycznie.

Jeśli lek nie przynosi efektu mimo prawidłowego stosowania w co najmniej czterech próbach, warto skonsultować się z lekarzem w celu zmiany preparatu lub dawki.

Przeciwwskazania

Leki z tej grupy nie mogą być stosowane przez pacjentów:

• przyjmujących azotany (np. nitroglicerynę),
• z ciężką niewydolnością serca,
• po przebytym niedawno zawale lub udarze,
• przy stosowaniu niektórych leków przeciwgrzybiczych (np. ketokonazolu).
  

Inne metody leczenia, gdy tabletki są niewystarczające

W przypadku przeciwwskazań lub nieskuteczności leczenia doustnego dostępne są alternatywne formy terapii:

Leczenie hormonalne – tylko przy niedoborach

Czasami problemy z erekcją mają związek z niskim poziomem testosteronu – to męski hormon, który wpływa m.in. na popęd seksualny i sprawność seksualną. 

Jeśli badania pokażą, że testosteronu rzeczywiście jest za mało, jego uzupełnienie może pomóc. Co ważne – samo leczenie hormonalne rzadko działa „cudownie” samo z siebie, ale w połączeniu z lekami typu inhibitorami PDE-5 (np. sildenafil) może wyraźnie zwiększyć ich skuteczność.

Badania wskazują, że dodanie testosteronu może zwiększyć punktację w IIEF-5 o kilka punktów (zwykle 2–6 pkt), szczególnie u mężczyzn z potwierdzonym niedoborem.

Ale uwaga: terapię testosteronem można rozpocząć tylko po dokładnych badaniach krwi, które potwierdzą niedobór i wykluczą przeciwwskazania oraz po konsultacji lekarskiej. 

W trakcie leczenia trzeba regularnie kontrolować:

• morfologię krwi – czyli ogólny stan zdrowia,
• poziom PSA – to marker stanu prostaty,
• profil lipidowy – żeby sprawdzić, jak leczenie wpływa na cholesterol i układ krążenia.

Co, jeśli leczenie nie działa?

Zdarza się, że mimo zastosowania leków, suplementacji testosteronu i innych podstawowych metod – efekt nadal nie jest zadowalający. To nie znaczy, że nie ma już żadnych opcji. Istnieją kolejne rozwiązania, które można rozważyć.

Leczenie fizykalne i mechaniczne

W sytuacjach, gdy dotychczasowe metody nie przyniosły oczekiwanych rezultatów, alternatywą mogą być terapie fizykalne i mechaniczne – bezinwazyjne, a często skuteczne jako wsparcie dla innych form leczenia.

1. Fala uderzeniowa niskiej mocy (Li-SWT) – to bezbolesna procedura, która poprawia ukrwienie prącia. Może pobudzić naturalne mechanizmy regeneracji naczyń krwionośnych.
2. Pompa próżniowa – to proste urządzenie, które wytwarza podciśnienie wokół prącia. Dzięki temu krew napływa do ciał jamistych i pojawia się wzwód. Może być używana samodzielnie lub wspomagająco przy innych formach terapii.

Leczenie chirurgiczne

Gdy wszystkie inne metody zawiodły i nie przynoszą oczekiwanych efektów, możliwe jest zastosowanie leczenia operacyjnego.

Jedną z dostępnych opcji jest wszczepienie protezy prącia – to implant umieszczany wewnątrz ciał jamistych, który umożliwia kontrolowane wywołanie wzwodu.

Choć to rozwiązanie stosuje się rzadko i traktuje jako ostateczność, jego skuteczność jest bardzo wysoka. Ponad 90 procent pacjentów odzyskuje dzięki niemu możliwość współżycia i znaczną poprawę jakości życia seksualnego.

Podsumowanie

Zaburzenia erekcji to problem, który może pojawić się w różnych momentach życia i wcale nie musi oznaczać końca życia seksualnego. Często to sygnał, że coś dzieje się w organizmie. Może mieć związek z hormonami, układem krążenia, poziomem cukru we krwi albo stresem i przemęczeniem.

Najważniejsze jest to, żeby nie ignorować problemu. W wielu przypadkach skuteczne okazują się tabletki z grupy inhibitorów PDE-5, ale możliwości leczenia jest znacznie więcej.

Najlepszym krokiem jest konsultacja z doświadczonym urologiem, który nie tylko postawi trafną diagnozę, ale też dobierze leczenie dopasowane do potrzeb pacjenta.